Maymun çiçeği virüsü giderek yayılırken Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dün olağanüstü toplantı düzenledi.
DSÖ, Avrupa’da 100’den fazla doğrulanmış maymun çiçeği virüsü vakasının görülmesinin ardından, yaz aylarında düzenlenecek festivaller ve partilerle virüsün Avrupa’da yayılmasının hızlanacağı uyarısında bulundu. İngiliz sağlık yetkilileri de birçok vakanın henüz tespit edilmediğini ve vaka sayısının hızla artmasını beklediklerini belirtti.
Uzmanlar, virüsün daha çok cinsel yolla bulaştığı yönünde bulgular olduğuna dikkat çekiyor.
İSRAİL’DE DE ŞÜPHELİ VAKAYA RASTLANDI
Doğrulanmış vakalar, şu ana dek İngiltere, İspanya, Portekiz, Almanya, İtalya, ABD, Kanada, Belçika, Hollanda ve Avustralya’da görüldü. İsrail'de de yakın zamanda Avrupa'dan dönen bir kişide semptomlara rastlandığı bildirildi.
Almanya, bunun “bugüne kadar Avrupa'da görülen en büyük maymun virüsü salgını” olduğunu belirtti. Öte yandan bilim insanları, maymun çiçeği hastalığının Covid-19 gibi bir salgına dönüşmesini beklemiyor.
DSÖ verileri, çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar etkili olduğunu gösteriyor.
SEMPTOMLARI NE?
İlk olarak 1970’lerde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülen virüs, son 10 yılda Afrika'nın batısında büyük artış gösterdi. Genelde yakın temasla bulaşan maymun çiçeği virüsü, yüzde ve vücudun geri kalanında deri döküntüleriyle kendini gösteriyor, ayrıca ateş, baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, yorgunluk gibi semptomlara neden oluyor.
Çiçek hastalığı ile aynı virüs ailesinden gelen maymun çiçeği virüsü, daha az ölümcül olsa da iki türünden biri olan Kongo varyantında ölüm oranı yüzde 10’u bulabiliyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIYOR?
Hastalığın insandan insana bulaşması için, maymun çiçeği ile enfekte olan kişilerle çok yakın temas gerekiyor. Çoğu zaman, bulaşma birkaç kişiden sonra sona eriyor. Bulaşmanın yaralı bir cilt bölgesinin çiçek hastalığı salgısı ile temasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ise yoğun bir şekilde araştırılıyor.
Yaklaşık iki hafta önce İngiltere'de görülen Afrika dışındaki ilk vakada İngiliz sağlık yetkilileri, hastanın Nijerya'dan döndüğünü tespit edince virüsün nereden geldiğini de kolayca saptadı. Ancak diğer dört yeni vakanın takibi ise, enfekte olan erkeklerin daha önce Afrika'ya gitmemiş olmaları ve diğer vakalarla temas halinde olmamaları nedeniyle zor oluyor. Sağlık yetkilileri şimdi maymun çiçeği virüslerinin çok kolay bulaşmaması nedeniyle vakalar arasındaki bağlantıları yoğun bir şekilde araştırıyor.
BULAŞMA YAKIN TEMAS YOLUYLA OLUYOR
Şimdiye kadar bilinen vakaların çoğunu, başka erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler oluşturdu.
Bununla birlikte, birçok İngiliz uzman, insan maymun çiçeği hastalığının cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğuna dair yeterli kanıt olmadığını açıkça belirtiyorlar.
Imperial College London'da viroloji profesörü olarak görev yapan Michael Skinner, "Hastalığın bulaşma yolu konusunda herhangi bir sonuca varmak veya elimizde net epidemiyolojik veriler ve analizler olana kadar bulaşma için cinsel aktivitenin gerekli olduğunu varsaymak için muhtemelen çok erken" dedi.
London Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu Uluslararası Halk Sağlığı Profesörü Jimmy Whitworth de benzer bir kanıya sahip. Whitworth bu konudaki görüşünü, "En olası bulaşma yolu yakın temastır; cilde veya yatak nevresimlerine temas veya mutfak gereçlerinin paylaşılması gibi. Genital veya oral yollarla gerçek cinsel bulaşımın olduğu sonucuna varılamaz" sözleriye açıkladı.
SEMPTOMLAR GÖRÜLDÜĞÜNDE NE YAPILMALI?
RKI maymun çiceği ile ilgili yayınladığı makalede, çiçek hastalığı benzeri cilt değişikliklerinde bile insanların, riskli bölgelere seyahat etmemiş olsalar da muayene olmalarını önerdi.
RKI, hemcinsleriyle cinsel ilişkiye giren erkeklerin olağandışı cilt değişiklikleri durumunda derhal tıbbi yardım almaları gerektiğ konusunda uyardı.
İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı'ndan Dr. Susan Hopkins de benzer bir uyarıda bulunarak şöyle konuştu:
"Özellikle eşcinsel ve biseksüel erkekleri, olağan dışı herhangi bir deri döküntüsü veya lezyonu için dikkatli olmaya ve derhal bir cinsel sağlık servisine başvurmaya çağırıyoruz."
HAYVANDAN İNSANA BULAŞIYOR MU?
İnsanlarda maymun çiçeği hastalığı ilk kez 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde kaydedildi. Özellikle orta ve batı Afrika ülkelerinde bu vakalara rastlandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hastalığı endemik riski son derece düşük olarak değerlendiriyor.
Hastalık üzerine araştırmalar yapan uzmanlara göre maymun çiçeği etken maddesi muhtemelen kemirgenler aracılığıyla sirküle oluyor.
Maymunlar ise kemirgen olmadıkları için, enfekte olabiliyor ancak bulaşan parazitlere gelişme alanı sağlamıyor.
RKI raporunda enfeksiyonların enfekte olmuş hayvanların salgılarıyla temas yoluyla bulaşabileceği belirtiliyor.
Özellikle sincap veya sıçan gibi kemirgenlerin ısırmaları sonucu hastalağın yayıldığı biliniyor. Ayrıca enfekte olmuş hayvan kanıyla temas eden veya bu hayvanların etlerini yiyen evcil hayvanlar da bulaştırıcı olabiliyor. Bu hayvanlarla yakın temas veya onların etlerini yemekle ya da damlacık enfeksiyonu yoluyla hastalık insanlara bulaşabiliyor.