Başkomutan-1

1909’ da 3’üncü Ordu, Selanik 2’nci Redif Tümeni Kurmay Başkanlığına getirildi. 1909’ da İstanbul’da 31 Mart İsyanı’nın çıkması üzerine Hareket Ordusu ile Selanik’ten İstanbul’a hareket etti; isyanı bastırdıktan sonra Selanik’e geri döndü. 1910’ da Orduyu temsil etmek üzere,  Picardie Manevralarını izlemek amacıyla Fransa’ya gönderildi. 1911’ de Selanik’te bulunan 38’inci Piyade Alayında görevlendirildi. Eylül ayında İstanbul’da Genelkurmay 1’inci Şubeye atandı. 1911 Eylül ayında İtalyanlar Trablusgarp’ta Osmanlı Devleti’ne harp ilan ettiler.  Ekim ayında Trablusgarp’a gönüllü gitmek üzere gizlice arkadaşlarıyla beraber İstanbul’dan ayrıldı. Akabinde de Binbaşılığa terfi etti. Aralık’ da Tobruk Bölgesi Komutanlığına getirildi. 1912 Ekim ayında Balkan Harbi başladı. Kasım ayında Gelibolu'da bulunan Çanakkale Boğazı Kuva-yı Mürettebe Komutanlığına atandı. 1913 Mart ayında Edirne Bulgarların eline geçti. Ekim ayında Sofya Ataşe Militerliğine atandı.  1914’ de bu göreve ilave olarak Bükreş, Belgrad ve Çetiner Ataşe Militerliklerini de yürütme görevi verildi. Mart ayında da Yarbaylığa terfi etti. 1 Ağustos 1914’ de Birinci Dünya Savaşı başladı. 29 Ekim 1914’ de Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na girdi/ girmek zorunda bırakıldı… 1915 Ocak ayında Tekirdağ’da oluşturulacak olan 19’uncu Tümen Komutanlığına atandı; Tümeni kurdu ve 19. Tümen, Maydos (Eceabat)’a nakledildi;  Maydos Bölge Komutanı oldu. 18 Mart 1915; Çanakkale geçilemedi… Çanakkale Boğazı’nı geçmeye teşebbüs eden İngiliz ve Fransız donanmaları, ağır zayiat vererek geri çekildiler. Alman General Liman von  Sanders 5. Ordu komutanı olarak Gelibolu’ya geldi. 19’uncu Tümen, Bigalı’ya gönderildi. 25 Nisan 1915; Çanakkale bir kez daha geçilemedi… İngilizler, Fransız kuvvetleri ve ANZAC Kolordusu ile beraber Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale sahillerinden çıkarma hareketine başladı; Sanders Paşa, Saroz’da kömür gemisini izlerken o, çıkarma yapılacak mevkiiyi doğru tahmin etti. Kimseye danışmadan Bigalı’dan harekete geçerek düşman birliklerine taarruz etti, onları geri çekilmeye mecbur bıraktı. Sanders Paşa, bir günde yenilen komutan olmaktan o’nun sayesinde kurtuldu… Albaylığa terfi etti; Harp Madalyası verildi. Ağustos 1915’ de Anafartalar Grubu Komutanlığına getirildi. Aynı ay İngilizlere taarruz ederek, düşmanı, tepelerden tekrar çıkarma yaptıkları kıyılara geri püskürttü. Akabinde Conkbayırı’nda İngilizlere karşı başarılı bir taarruz gerçekleştirdi.  Bu muharebe esnasında, kalbine bir şarapnel parçası isabet etti. Parça, cebindeki saati parçalayarak geri döndü. Ölseydi, vatan diye bir şey kalmayacaktı; Allah korudu… Üstün başarıları nedeniyle “Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası” verildi. İngilizler gece gizlice, Anafartalar - Arıburnu bölgesinden çekildiler. 1916 Ocak ayında Anafartalar Grubu Komutanlığı’ndaki üstün başarıları nedeniyle “Muharebe Altın Liyakat Madalyası” verildi. Edirne’de bulunan 16’ncı Kolordu Komutanlığına atandı. Oradan da Diyarbakır’a geldi. Nisan ayında mirlivalığa (tümgeneralliğe) terfi etti. Haziran ayında 16’ncı Kolordu Karargâhı Diyarbakır’dan Silvan’a nakledildi. Ağustos ayında kuvvetleri ile birlikte Bitlis ve Muş yönünde taarruza geçti. Muş ve Bitlis’i düşman işgalinden kurtardı. Aralık ayında Muş ve Bitlis cephelerindeki başarıları sebebiyle “İkinci Rütbe’den Mecidî Nişanı” verildi. Aynı ay Sekerat’ta[1] 2’inci Ordu Karargâhına gelerek komutan vekilliği görevini üzerine aldı. 1917 Şubat ayında Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığına atandı ve Şam’a gitti. Mart ayında bu komutanlığın kaldırılması üzerine 2’nci Ordu Komutanı olarak tekrar Diyarbakır’a döndü. Temmuz ayında, Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına bağlı 7’nci Ordu Komutanlığına atandı. Ağustos’ ta İstanbul’dan Halep’e, Aziziye mevkiine hareket etti. Ekim ayında 7’nci Ordu Komutanlığından istifa etti. Diyarbakır’da bulunan 2’nci Ordu Komutanlığına atanmasını kabul etmedi ve izinli sayılarak İstanbul’a döndü. Aralık ayında, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetinde Almanya’ya gitti. Vahdettin’e “orduların başına geç “ dedi ama dinletemedi. O güne kadar ki üstün başarıları sebebiyle “Birinci Rütbe’den Kılıçlı Mecidî Nişanı” verildi. 1918 Şubat ayında Alman İmparatoru tarafından “Birinci Rütbeden Kılıçlı Cordon de Prusse Nişanı” verildi. Eylül ayında da Nablus’taki 7’nci Ordu Karargâhına gelerek komutayı ele aldı.  Aynı ay İngiliz birlikleri Filistin Cephesi’nde genel taarruza geçtiler. 7’nci Orduyu Şeria Nehri’nin doğusuna alarak kesin bir imhadan kurtardı. Olağanüstü hizmetleri ve ordusunu imhadan kurtardığı için fahri yaverlik unvanı verildi. Ekim’ de İngilizleri Halep’in kuzeyinde durdurdu ve düşmanın bu hattı geçmesine imkân vermedi. 30 Ekim 1918’ de Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması (Türkiye’nin işgali anlaşması) imzalandı. “Bu anlaşma kabul edilemez “ dedi. Mareşal Liman von Sanders, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını kendisine devretti. Yıldırım Orduları ve karargâhının kaldırılması üzerine Harbiye Nezareti emrine verildi ve İstanbul’a döndü. 1919 Nisan ayında 9’uncu Ordu Kıtaatı Müfettişliğine atandı. 15 Mayıs’ da Yunanlılar İzmir’e çıktı. 16 Mayıs 1919’ da Anadolu’ya geçmek üzere Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrıldı. 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a çıktı. 22 Mayıs’ da Sadarete bir rapor gönderdi. “... Millet birlik olup hâkimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef kabul etmiştir.” Samsun’dan Amasya’ya geçti. İstanbul'da bulunan bazı tanınmış kimseleri Millî Mücadele’ye davet etti.  Anadolu’da mülkî ve askerî makamlara genelge gönderdi: “Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. ...” Devam edecek…   Tülay Hergünlü/  Çanakkale, 25 Ağustos 2017   [1] Sekerat: Diyarbakır’ın Palu kazasına bağlı bir bucak merkezi